Aty ku femra shitej 500 marka

Zona ka vite që është pastruar, nuk ka më femra, na thotë një oficer i antikrimit në Shkodër. "Ajo kohë mendoj se ka ikur. Shumë u vranë, disa u burgosën, të tjerë sot radhiten tek Vipa-at e parave", vazhdon oficeri, një djalë me origjinë nga veriu.
Në fakt ai dhjetë vjet më parë ka qenë në bankat e shkollës, por i kanë treguar dhe di për atë çfarë ndodhte në Bajzë, vetëm pak kilometra larg qytetit verior, Shkodër.
Historinë e vendit ku, femrat e sjella nga trafikantët këtej kufirit të Shqipërisë, tregtoheshin si bagëtitë, e dinë thuajse të gjithë banorët e këtij vendi me ajër të pastër dhe vila të sistemuara bukur, ndërtuar me herët se në çdo territor tjetër. "Ajo çfarë nuk mund ta mendosh kurrë, ka ndodhur këtu", thotë një grua, banore e komunës së Bajzës. "Femrat viheshin në radhë njëra pas tjetrës dhe detyroheshin të ecnin lakuriq për t'u parë nga blerësit. Iu shikonin gojën, dhëmbët, trupin, këmbët", thotë ajo. Pasi na nguli sytë e ftohtë dhe të ashpër, ashtu siç dinë të shohin gratë në veri, shton: "Trupi i tyre ishte taketuke duhani për kriminelet...". Sado të përpiqesh të largosh nga mendja ato çfarë thotë gruaja përmes idesë se janë vetëm copëra historish fshati të përcjella gojë me gojë, mbërthehesh nga dridhmat dhe paniku. Dhe, pse me shqetësim vazhdojmë rrugën drejt vendit me rrëfime rrëqethëse, jo në kohën e mesjetës, por vetëm pak vite më parë.
Udha e re, lë pas Koplikun dhe vazhdon deri në kufi me Malin e Zi. Prej kësaj pike, në çdo orë të ditës zbarkonin automjete të ngarkuara me skllave të mishit të bardhë. Sot, femra e huaja dhe vendase, lëvizin lirshëm dhe qetë në dy anët e kufirit, edhe pse iu duhet të kenë pak punë me punonjësin e policisë në pikën kufitare. Është më pak se një orë rrugë, e cila shtrihet këndshëm në mes ndërtimeve luksoze në këtë vend, ku të paktë janë ata që banojnë në ekonomi të fortë. Ndërsa vazhdojmë të ecim, "njeriu i antikrimit" tregon me dorë njërin prej lokaleve rresht në dalje të Bajzës. "Kjo ka qenë një ndër bazat më të forta. Përllogaritet se çdo natë në këtë zonë futeshin rreth 30 femra. Kjo ka ndodhur tre katër vjet me radhë", tregon ai. Hedhim vështrimin fshehurazi pranë lokaleve, në përpjekje për të diktuar nëse ka mbetur ndonjë gjurmë nga ajo kohë. Tek-tuk ndonjë burrë, e më rrallë femra hynin e dilnin nga ambientet, që mesa duket nuk e kanë më "shkëlqimin" e dikurshëm. Në një prej ambienteve shohim një grup burrash, që duken të paqethur mirë, tymosin qetë në territorin e tyre. Të gjithë të veshur me rroba të errëta ndjekin vjedhurazi lëvizjet e të sapoardhurve. "Secili prej tyre duhet të ketë qenë dëshmitar i historive mizore që kanë ndodhur në këtë vend", thotë njeriu i shtetit. Por të gjithë dukeshin krejt të pafajshëm...
Historitë e shumta mbi vendin, ku femrat shiteshin si lopët, na tërhoqi të vinim në Bajzë, për ta parë sot këtë copë tokë, ku mbërrinte karvani i vajzave të vendeve të lindjes, për t'u hedhur më pas në tregun e prostitucionit në perëndim. "Deri ditën që u largua dhe femra e fundit, askush nuk mund të fliste me gazetarët për këtë gjë", thotë shpejt gruaja që dukej se vetëm frikën nuk e njihte. Nuk kuptohet nëse në atë kohë për të ka qenë e thjeshtë, apo e zakonshme të jetoje me ato histori të ashpra. Nuk mund të dimë nëse një i afërmi a i njohuri i saj, mund të ketë qenë edhe protagonist i procesit të tregtisë "shtazore". Megjithatë, do të mbetet vetëm kuriozitet. Bajza është një vend që të krijon idenë e lirisë, ndërsa sheh në largësi. Edhe para se vitet të tregonin ndërrimin e sistemit, aty njerëzit kanë kaluar midis kufijve. Sot, nuk ka shtëpi pa emigrant. Këta të fundit njihen kudo si më të kamurit . Dhe pse në mungesë, ata shpenzojnë shumë për banesa e për luks të kopjuar. Politika i ka ndarë bajzjanët në dy kampe, kurse tradita e hakmarrjes vazhdon më shumë se dikur. Shumë prej tyre kanë marrë hak për ngjarjet e së kaluarës, edhe pse kanë ndodhur para disa brezash. Në 15 vitet e fundit shifrat e antikrimit numërojnë dhjetëra vrasje për gjakmarrje.
Në Bajzë thonë se "mund ta gjesh atë që kërkon". "Ka shumë agjentë, por nëse do një armë e blen, nëse do hashash e gjen…", nisi të numërojë disa artikuj të ndaluar gruaja, që mesa duket nuk jeton pa informacion për vendin e saj. Ashtu si shumica e të huajve vizitorë në Bajzë, arsyet lidhen me qëllimin për të parë nga afër këtë vend që rrethohet me fushë e mal, ku thuhet se vera e prodhuar nga vendasit ka kapur edhe tregjet jashtë kufijve. Por kulmin e vizitave nga të huajt e ka pasur kohën kur vinin vajzat e bukura…

05 Mars 2008